پردازش دیداری: شناخت، تشخیص، رفع و جلوگیری مشکلات آن

منظور از پردازش دیداری چیست و چگونه در درک بصری و توانایی یادگیری دانش آموز تاثیرگذار است؟ پردازش دیداری به فرآیند تحلیل و تفسیر اطلاعات بصری توسط مغز انسان اشاره دارد. این فرآیند شامل تشخیص رنگ، شکل، حرکت و فاصله است. اصولا درک بصری و توانایی یادگیری دانش‌آموز تحت تاثیر پردازش دیداری قرار می‌گیرد، که در بخش زیر به نتایج آن اشاره کرده ایم:

۱. کمک به درک مفاهیم: پردازش دیداری درک دانش‌آموزان از مفاهیم و ایده‌ها را از طریق تصاویر و نمودارها انجام می دهد.

۲. تسهیل ارتباطات: دانش‌آموزان با استفاده از پردازش دیداری بهتر با دیگران ارتباط برقرار کنند و اطلاعات را به طور کارآمد منتقل کنند.

۳. تقویت حافظه: کمک به دانش‌آموزان تا اطلاعات را بهتر و برای مدت طولانی‌تر به یاد داشته باشند.

۴. تقویت مهارت‌های مکانی: کمک به دانش آموزان تا موقعیت‌های مکانی و فاصله‌ها را بهتر درک کنند، که در دروسی مانند ریاضی و علوم کاربرد دارد.

۵. تقویت توانایی خواندن و نوشتن: آنها می توانند حروف و کلمات را تشخیص دهند و به خواندن و نوشتن مهارت پیدا کنند.

یکی از دلایل عدم علاقه دانش آموز به مدرسه را باید در پردازش دیداری او بررسی کنیم. بعد از تشخیص مشکلات کوکد در این زمینه باید از او بپرسیم که چه موضوعی باعث شده تا او علاقه ای به انجام تکالیف ندارد؟ شاید یکی از دلایل مهم در نوعی مشکل ناشی از پردازش دیداری در کودک قرار دارد.

آیا کودکانی که دارای اختلال پردازش دیداری هستند، در خواندن سریع مشکل دارند؟

اکثر کودکانی که دارای اختلال پردازش دیداری به عنوان یک نوع از اختلالات یادگیری هستند در خواندن سریع مشکل داشته باشند. این اختلال باعث می‌شود که کودکان اطلاعات دیداری را به درستی پردازش نکنند، که این موضوع تاثیر منفی بر خواندن سریع و درک مطلب دارد.

آیا اختلال پردازش دیداری همان ضعف بینایی کودک است؟

نکته ای که متاسفانه خیلی از معملان و والدین به آن توجه نمی کنند، تفاوت بین پردازش دیداری و ضع بینایی کودکان است. باید به این موضوع اهمیت داده شود که اختلال پردازش دیداری با ضعف بینایی کودک متفاوت است. ضعف بینایی به مشکلاتی در دیدن وضوح تصویر اشاره دارد، در حالی که اختلال پردازش دیداری به مشکلاتی در تفسیر و درک اطلاعات دیداری اشاره دارد. این دو مفهوم می‌توانند به صورت جداگانه یا همزمان در کودکان وجود داشته باشند.

والدین و معلمان چگونه می توانند اختلال پردازش دیداری در دانش آموز را متوجه شوند؟

برخی از نشانه های اختلال پردازش دیداری شامل مشکلات در خواندن، اختلال یادگیری در نوشتن، حفظ کردن اطلاعات، محاسبه، و تفسیر اطلاعات است. والدین و معلمان با توجه به این نشانه ها و همچنین مشاهده عملکرد دانش آموز در کلاس، توانایی پی بردن به وجود اختلال پردازش یادگیری را دارند.

تشخیص سریع اختلال پردازش دیداری به عنوان یک اختلال نورولوژیکی برای والدین و معلمان سخت است. اما در صورت داشتن اطلاعات کافی درباره علائم این اختلال، می توانند با توجه به رفتار و نیازهای دانش آموزان، به شناسایی آن کمک کنند.

برخی علائم اختلال پردازش دیداری عبارتند از:

• مشکل در خواندن و نوشتن
• مشکل در حفظ و استفاده از اعداد و رقم ها
• مشکل در درک مطلب خوانده شده یا گفته شده
• مشکل در بیان و ارتباط با دیگران
• مشکل در حل مسئله و یافتن راه حل
• مشکل در توجه و حفظ مطلب

اگر معلم یا والدین هر یک از این موارد را در دانش آموزان مشاهده کنند، ممکن است اختلال پردازش دیداری وجود داشته باشد. در این صورت، بهتر است با مشاور یا متخصص روانشناسی تماس بگیرند تا بتوانند این اختلال را تشخیص دهند و راهنمایی کافی برای بهبود وضعیت دانش آموز انجام دهند.

در مورد ادراک دیداری چه می دانید: بررسی تاثیر ادراک دیداری بر عملکرد تحصیلی کودکان

آیا ارزیابی پردازش دیداری برای کودکان قبل از مدرسه نیاز است؟

ارزیابی پردازش دیداری برای کودکان قبل از مدرسه، می‌تواند به شناسایی مشکلات دیداری آنها کمک کند. این ارزیابی با استفاده از تست‌هایی که برای سنجش وضوح دید، دید دوچشمی و دید در شرایط نوری مختلف طراحی شده‌اند، انجام می‌شود. یافتن مشکلات دیداری در کودکان قبل از مدرسه، می‌تواند کمک کند تا در صورت نیاز به درمان و وسایل کمک هنگام شروع تحصیلات کودکان یکسری روش های بهبود پردازش دیداری را انجام داد.

ارزیابی پردازش دیداری برای کودکان قبل از مدرسه می‌تواند به شناسایی مشکلات شنوایی و دیداری در ابتدای زندگی کودکان موثر واقع شود. در صورتی که نسبت به پردازش دیداری کودک شک و تردید دارید، باید بهترین راه حل را با کمک پزشک چشم و گوش دریافت کنید.

همچنین، شناسایی مشکلات دیداری در سنین پایین، می‌تواند کودکان را از دست دادن زمان ارزشمند در مدرسه و تأخیر در یادگیری جلوگیری کند. لذا، ارزیابی پردازش دیداری قبل از مدرسه می‌تواند برای کودکان بسیار مفید باشد.

چه چیزی در طول ارزیابی پردازش دیداری آزمایش می‌شود؟

در طول ارزیابی پردازش دیداری، معمولاً عوامل زیر بررسی می‌شوند:

۱. وضوح دید: این تست به منظور بررسی قدرت دید کودک در فاصله‌های مختلف طراحی شده است.

۲. دید دوچشمی: این تست بررسی می‌کند که آیا چشم‌های کودک با هم هماهنگی دارند و آیا توانایی دید عمقی را دارند یا خیر.

۳. دید در شرایط نوری مختلف: این تست‌ها شامل بررسی قدرت دید در نور کم و شدید و توانایی سازگاری با شرایط نوری مختلف هستند.

۴. بررسی بازتاب نور از چشم: با استفاده از یک نور سبک و مجهز به لامپ، بررسی می‌شود که چشم کودک به درستی بازتاب می‌دهد یا خیر.

۵. بررسی فیلترهای رنگ: در این تست، بررسی می‌شود که آیا کودک مشکلاتی از جمله کوری رنگ دارد یا خیر.

۶. بررسی حساسیت به حرکت: در این تست‌ها، با استفاده از تصاویر و فیلم‌های حرکتی، بررسی می‌شود که آیا کودک قادر به درک و تفسیر صحیح حرکت‌ها است یا خیر.

۷. اندازه‌گیری قطر پلکانی: با استفاده از یک نور سبک و مجهز به لامپ، بررسی می‌شود که قطر پلکانی چشم کودک در حالت‌های مختلف، به درستی قابل شناسایی است یا خیر.

به‌طورکلی در ارزیابی پردازش دیداری، این تست‌ها و عوامل به منظور بررسی وضعیت دیداری کودکان در مقابل شرایط مختلف بکار می‌روند.

چه فعالیت‌هایی می‌توانند به بهبود درک بینایی کمک کنند؟

بهبود درک بینایی می تواند از طریق انجام فعالیت هایی که عضلات چشم و مغز را تحریک می کنند، پیشرفت کند.

به عنوان مثال:

۱- بازی‌های کامپیوتری: بازی‌های کامپیوتری که نیاز به کار با سرعت بالا و شناخت درست اشیا و شکل‌ها دارند، به بهبود درک بینایی کودکان کمک می کنند.

۲- ورزش‌های چشمی: تمرینات چشمی مثل حرکات چشم، تمرینات چشمی با تمرکز بر روی اشیا (دور و نزدیک) و تمرینات پیگیری چشم، به بهبود درک بینایی کمک می کنند.

۳- فعالیت‌های روزمره: استفاده از کتاب‌های بزرگ‌تر، مطالعه متن‌های با اندازه قلم بزرگ، استفاده از نور مناسب برای خواندن و دیدن تصاویر و فیلم‌ها به بهبود درک بینایی کمک می کند.

روش های دیگر برای بهبود پردازش دیداری و ادراک بینایی و دیداری:

• مشکلاتی در عدم هماهنگی بین چشم و دست در کودکان در هنگام بازی با وسایل
• عدم توانایی در اجرای بازی های ریز و محیط های کوچک
• عدم توانایی در لباس پوشیدن سریع و بدون مشکل
• ناتوانی در تشخیص جهت ها
• عدم استفاده درست و به موقع از کلمات و اعداد
• ناتوانی در نقاشی و رنگ آمیزی صحیح حتی در سنین ۸ سال به بالا
• برعکس نوشتن کلمات و اعداد به دلیل عدم قدرت کافی در حافظه دیداری
• فراموش کردن شکل دیداری کلمات و اعداد
• کامل کردن تصاویر نیمه رسم شده
• استفاده از پازل ها برای تکمیل آنها
• انجام بازی های حافظه ای
• بازی کردن با پازل کلمات و جایگذاری صحیح آنها
• شناسایی اشیا و لمس اشیا برای ماندگاری در ذهن کودک
• نامرتب کردن اتاق او برای اینکه او وسایل را دوباره در جای خود قرار دهد

منظور از مهارت دیداری فضایی در پردازش دیداری چیست؟

مهارت دیداری فضایی یا همان “فهم و درک فضایی” به معنای توانایی فرد در فهمیدن و استفاده از اطلاعات مربوط به محل وضعیت فعلی خود و موقعیت اجسام در فضای اطرافش است. در ادارک دیداری، مهارت دیداری فضایی بسیار مهم است، زیرا کودکان با اشیاء اطراف خود ارتباط برقرار می‌کنند و نیازمند توانایی درک و فهم صحیح محیط اطراف خود هستند تا بتوانند به خوبی از این وسایل استفاده کنند.

برای مثال، درک دقیق موقعیت کتاب و دفترها، نحوه قرارگیری اسباب بازی در جای خود، لباس و موقعیت انواع وسایل در اتاق و … از جمله مهارت‌های دیداری فضایی هستند که در ادارک دیداری بسیار مهم هستند.

همچنین مهارت دیداری فضایی در ادراک دیداری به مجموعه از توانایی های شناختی اشاره دارد که فرد را قادر می سازد تا به درستی و با دقت فضای محیط پیرامون خود را شناسایی کرده و از آن استفاده کند.

این شامل توانایی برقراری تعامل با فضای فیزیکی، تشخیص مکانی و نسبیت اجسام، فهم مدل فضایی چند بعدی، تصور فضایی درونی و رانش زمانی است. این مهارت در بسیاری از فعالیت های روزانه مانند رانندگی، نقشه خوانی، ماهیگیری، ورزش و حتی کارهای مهندسی و طراحی بسیار مفید است.

منظور از مهارت تمایز بصری در ادراک دیداری چیست؟

مهارت تمایز بصری یا همان “توانایی تشخیص و تمایز اشیاء و الگوها” به معنای توانایی فرد در تشخیص و تمایز اشیاء، الگوها، رنگ‌ها و شکل‌ها در محیط اطراف خود است. مهارت تمایز بصری در ادارک دیداری بسیار مهم است، زیرا این مهارت کودکان را قادر می‌سازد تا با دقت بیشتری به تصاویر و ویدئوها نگاه کنند و جزئیات مهم را بفهمند.

به عنوان مثال، تمایز بصری می‌تواند به کودکان کمک کند تا پس زمینه و شیء در یک تصویر را تفکیک کرده، متوجه جزئیات کوچک در یک تصویر شده و یا حتی وجه تشابه و تفاوت بین دو تصویر یا ویدئو را به خوبی درک کنند. در کل، مهارت تمایز بصری یکی از مهارت‌های اساسی در اداراک دیداری و تفسیر تصاویر و اشیا است.

این مهارت به دلیل اهمیت بالایی که در فعالیت‌های روزمره دارد، به عنوان یکی از مهمترین عوامل بهبود و تقویت حافظه تصویری و درک دیداری در افراد مورد توجه قرار گرفته است.

منظور از منظور از مهارت پایداری شکل در ادارک دیداری در کودکان چیست؟

مهارت پایداری شکل در ادراک دیداری به مجموعه‌ای از مهارت‌هایی گفته می‌شود که کودکان را قادر می‌سازد تا شکل‌ها و الگوهای مختلفی که با آن‌ها در محیط اطراف خود مواجه می‌شوند را تشخیص داده و به یاد بسپارند. این مهارت‌ها شامل توانایی شناسایی اشکال ساده‌تر مانند دایره، مربع، مثلث و… تا اشکال پیچیده‌تر مانند اشکال هندسی و نقوش مختلف می‌باشد.

با تقویت این مهارت در کودکان، آن‌ها قادر خواهند بود تا در فعالیت‌های روزمره خود از جمله نوشتن، خواندن، حساب کردن و نقاشی کردن استفاده بهتری داشته باشند.

منظور از مهارت حافظه متوالی در ادارک دیداری در کودکان چیست؟

اگر کودک شما بتواند به طور مثال از اعداد ۱ تا ۱۰ را به ترتیب بشمارد، این را نشان می دهد که او توانایی یادآوری کلمات و جملات متوالی را دارد و حافظه متوالی او تا حدی خوب است. این موضوع در محاسبات ریاضی و منطق کودک در آینده او بسیار تاثیر گذار خواهد بود.

چه عواملی در بروز مشکلات پردازش دیداری در کودکان تاثیر گذار هستند؟

از زمان تولد کودکان دارای یکسری مهارت هستند. برخی کودکان کمتر و برخی دیگر مهارت های بیشتر و بهتری دارند. پردازش دیداری یکی از این مهارت ها است. اگر کودک شما دچار مشکلاتی در پردازش دیداری شده است، دلیل آن یکی از عوامل زیر است:

دوران بارداری نامناسب

یکی از موضوعاتی که باعث بروز مشکلات پردازش دیداری در کودکان است، اعتیاد مادر به مواد مخدر، الکل و سیگار در دوران بارداری است. همچنین در خانواده هایی که درگیری فیزیکی حتی در میزان کمی وجود دارد، می توانیم این مشکلات را در کودکان بعد از تولد و در مدت زمان تحصیل او شاهد باشیم.

ژن و ارثی

یکی دیگر از مواردی که باعث اختلال پردازش دیداری دانش آموز می شود، عوامل ارثی از پدر و یا مادر است. احتمالا صفات و جهش ژنی خاصی در کودک رخ داده است، که باعث بروز اختلال در پردازش دیداری او شده است.

اگر مشکلات پردازش دیداری و ادراک دیداری رفع نشود، چه مشکلاتی رخ خواهد داد؟

اگر مشکلات پردازش دیداری و ادراک دیداری حل نشود، ممکن است شامل مشکلاتی مانند: عدم توانایی در خواندن و نوشتن، کاهش عملکرد تحصیلی، مشکلات در فهم و تفسیر دستورات و راهنماها، مشکلات در فهم و تشخیص جزئیات و صحنه‌های دیداری و مشکلات در ارتباط با دیگران از قبیل فهمیدن صحبت ها و احساسات دیگران و مشارکت در فعالیت‌های گروهی می‌باشد.

مشکلاتی که ممکن است به دنبال عدم حل مشکلات پردازش دیداری و ادراک دیداری پیش آید، شامل موارد زیر است:

۱. کاهش عملکرد تحصیلی: اگر دانش‌آموزان دچار مشکلات پردازش دیداری باشند، در درست خواندن و تفسیر کردن متون و تصاویر مشکل خواهند داشت. این مشکل می‌تواند باعث کاهش عملکرد تحصیلی آنان شود.

۲. مشکلات اجتماعی: افرادی که با مشکلات پردازش دیداری مواجه هستند، ممکن است با مشکلات اجتماعی مواجه شوند. به عنوان مثال، آن‌ها ممکن است نتوانند به درستی تشخیص دهند که یک شخص دیگر به آن‌ها چه نوع حسی را ابراز می‌کند و برای همین با مشکلات ارتباطی و اجتماعی روبرو شوند.

۳. سلامتی روانی: مشکلات پردازش دیداری باعث کاهش آگاهی از محیط پیرامون شود، به عبارت دیگر فرد نمی‌تواند تصاویر و وضعیت‌های پیرامون خود را به درستی درک کند. این مشکل می‌تواند باعث بروز مشکلات روانی و اضطراب در فرد شود.

۴. دشواری در انجام کارهای روزمره: کودکانی که دچار مشکلات پردازش دیداری هستند، ممکن است دشواری در انجام کارهای روزمره از قبیل خواندن برچسب محصولات، خواندن نام‌های خیابان‌ها و شماره‌های تلفن داشته باشند.

۵. عدم توانایی در خواندن و نوشتن: یکی از مشکلاتی که اکثر کودکان در دوران تحصیلی خود با آن روبرو هستند.

۶. مشکلات در فهم و تشخیص جزئیات و صحنه‌های دیداری، مانند تشخیص چهره‌ها، شی‌ها و وسایل در محیط.

۷. مشکلات در ارتباط با دیگران، مانند فهمیدن صحبت ها و احساسات دیگران، عدم توانایی در شنیدن و یا ارسال پیام‌های غیرکلامی، و مشکلات در مشارکت در فعالیت‌های گروهی، مانند اجرای نقش خود در بازی ها و بحث‌های گروهی.

منظور از تمایز دیداری چیست؟

تمایز دیداری به توانایی چشم در تشخیص و تفکیک جزئیات مختلف یک تصویر اشاره دارد. این مفهوم شامل تشخیص رنگ‌ها، کنتراست، الگوها و حرکت‌ها می‌شود. تمایز دیداری اهمیت زیادی در فعالیت‌های روزمره، خواندن، نوشتن و تعاملات اجتماعی دارد.

تمایز دیداری در واقع بخشی از مهارت‌های بینایی است که به انسان کمک می‌کند تا اجزای مختلف یک تصویر را از هم جدا کند و آن‌ها را متوجه شود. این مهارت شامل چندین بخش می‌شود:

۱. تمایز رنگ: توانایی تشخیص و تفکیک رنگ‌های مختلف در یک تصویر.
۲. تمایز کنتراست: توانایی تشخیص تفاوت روشنایی بین دو نقطه یا سطح مجاور.
۳. تمایز الگو: توانایی تشخیص و تفکیک الگوها و شکل‌های مختلف در یک تصویر.
۴. تمایز حرکت: توانایی تشخیص جهت و سرعت حرکت اشیاء در یک تصویر.

تمایز دیداری در بسیاری از فعالیت‌های روزمره مانند خواندن، نوشتن، رانندگی، ورزش و تعاملات اجتماعی نقش مهمی دارد. افراد با تمایز دیداری بالا می‌توانند بهتر و سریع‌تر اطلاعات موجود در محیط پیرامون را درک کنند و به تصمیم‌گیری‌های بهتری برسند.

حافظه دیداری و رابطه آن با پردازش دیداری

حافظه دیداری به توانایی ذهن برای ذخیره و بازیابی اطلاعات دیداری اشاره دارد. این نوع حافظه شامل تصاویر، الگوها، رنگ‌ها و جزئیات مربوط به محیط اطراف است. پردازش دیداری از طرفی دیگر، به توانایی مغز برای معنی‌دهی و تفسیر اطلاعات دیداری ورودی اشاره دارد.

رابطه بین حافظه دیداری و پردازش دیداری به این صورت است که هر دوی آن‌ها در فرآیند پردازش اطلاعات دیداری نقش دارند. پردازش دیداری ابتدا اطلاعات دیداری را که از چشم وارد می‌شود، تفسیر کرده و به معنی‌های قابل فهم تبدیل می‌کند. سپس، حافظه دیداری این اطلاعات تفسیر شده را ذخیره کرده تا در آینده قابل استفاده باشد.

بنابراین، حافظه دیداری و پردازش دیداری با هم کار می‌کنند تا اطلاعات دیداری را پردازش، ذخیره و بازیابی کنند. این دو عملکرد به تصمیم‌گیری‌های روزمره، یادگیری و تعاملات اجتماعی کمک می‌کنند.

سخن پایانی

اهمیت پردازش دیداری برای درک کودکان از اتفاقات پیرامون آنها چه در دوران کودکی و نوجوانی، بلکه در دوران بلوغ انها نیز بسیار بااهمیت است. اگر والدین در دوران کودکی آموزش و تمرینات صحیحی را بکار بگیریند، مطمئنا تاثیر آن در زندگی فرزند و یا دانش آموز آنها بسیار زیاد خواهد بود.

حتما در مورد پردازش دیداری که یک مولفه بسیار مهم است و دراری جنبه های مختلفی است، از متخصصان آموزشی در حوزه کودک کمک بگیرید. قاصدک داشن یک موسسه آموزشی در جهت بهبود شرایط تحصیلی دانش آموزان است. حتما با مشاوران ما تماس بگیرید و مشکلات دانش آموزتان را برای ما توضیح دهید تا یک راهنمایی کامل را برای شما داشته باشیم.