چگونه بتوانیم دانش آموزان بیش فعال را در کلاس درس تشخیص دهیم؟
بیش فعالی یکی از مواد بسیار مهمی است که خیلی از خانوادهها در مورد کودکان خود از ما میپرسند. مشاورههای زیادی را انجام دادهایم و نکات بسیار زیادی را گردآوری کردهایم. والدین از ما میپرسند که آیا دانش آموز ما دچار بیش فعالی است یا نه؟ این موضوع به خاطر حساسیت زیاد والدین و نداشتن علم کافی در مورد علائم دانش آموز بیش فعال است.
همچنین به خاطر حوزه فعالیت سایت قاصدک دانش ما با معلمان زیادی در ارتباط هستیم. آنها در خلال مشاورهها از ما میپرسند که دانشآموزی دارند که آنها حدس میزنند دارای بیش فعالی خاصی هست و از ما میخواهند که به آنها کمک کنیم تا بتوانند به دانش آموز بیش فعال یاری کنند تا بتوانند تکالیف خود را به خوبی انجام دهند.
بعد از اینکه ما از معلمان و والدین میپرسیم که چه علائمی را در دانش آموزتان مشاهده کردید، آنها مواردی را بیان میکنند که اصلاً مربوط به دانش آموز بیش فعال نیست. و این موضوع به این دلیل برای ما به قدری مهم است که اگر والدین و معلمی به اشتباه بخواهد به کودکی بگوید که ” تو یک دانش آموز بیش فعال هستی “، استرس و عزتنفس کودک به شدت پایین خواهد آمد و باعث ضربات روحی شدیدی به او میشود.
به همین دلیل سعی کردیم در یک مقاله جامع در مورد علائم دانش آموز بیش فعال صحبت کنیم و به شما معلمان و والدین کمک کنیم که آگاهی بیشتری در مورد این موضوع مهم کسب کنید.
آیا احتمال دارد که دانش آموز بیش فعالی داشته باشیم؟
بله، امکان دارد. علائم بیش فعالی در تمام دانش آموزان به طور یکسان نیست و در هر کودکی به صورت مختلف نشان داده میشود. شناخت آن توسط هر فرد عادی قابل تشخیص نیست و باید توسط یک متخصص تشخیص داده شود.
اما اگر شما بتوانید این علائم بیش فعالی در دانش آموزان را بشناسید، نیاز نیست تا هزینههای مختلفی کنید تا متوجه شوید که آیا دانش آموز شما بیش فعال هست یا نه؟
امروز و در این مطلب به همین دلیل اینجا هستیم تا بتوانیم به شما در این امر کمک کنیم.
شما به عنوان معلم وظیفه دارید تا دانش آموزان را در مدرسه پرورش و رشد دهید. شناخت روحیات هر دانش آموز یکی از مواردی است که معلمان سعی دارند در مورد آن اطلاعات بیشتری کسب کنند. اما برخی دانش آموزان دچار مشکلاتی هستند و در اصطلاح به آنها دانش آموزان بیش فعال میگویند.
اینکه چگونه بتوانید به آنها کمک کنید تا بتوانند بهبود یابند، نیاز به تخصص بالایی در زمینه بیش فعالی دارد. اما شناخت دانش آموزان بیش فعال از روی حرکات و فعالیتهایی که انجام میدهند ( یا حتی انجام نمیدهند )، نیاز به تخصص بالایی ندارد.
آیا میتوانیم هر دانش آموزی که دچار یکسری مشکلات هست را بهعنوان دانش آموز بیش فعال شناسایی کنیم؟ مطمئناً خیر. زیرا ممکن است دلایل دیگری همانند: عدم تمرکز در کلاس درس – حواسپرتی کودک – مشکل در مهارت حرکتی ظریف – مشکل در فعالیت حرکتی درشت – مهارت گوش دادن، وجود داشته باشد.
در خیلی از مواقع معلمان، ناتوانی را در کودکان به خوبی تشخیص نمیدهند و احساس میکنند که کودک دچار بیش فعالی است.
اگر شما تفاوت بین این دو مورد را نمیدانید، پیشنهاد ما به شما مطالعه مطلب تفاوت بیش فعالی با ناتوانی یادگیری است که نکات مهمی در مورد تفاوتهای این دو نوع مشکلات در دانش آموزان بیان کردهایم.
البته معلمان میتوانند از والدین هم تقاضا کنند تا شرایط او را در خانه و در زمان انجام انواع فعالیت، زیر نظر داشته باشند، تا اگر او دچار مشکلی در مورد بیش فعالی هست، حتماً علائم را به معلم و مدرسه اعلام کنند.
اما برای اینکه به والدین بدانند تا چگونه بتوانند این علائم را تشخیص دهند، بهتر است روش تشخیص علائم بیش فعالی در کودکان را به خوبی یاد بگیرند تا بتوانند هرچه سریعتر در رفع تمام این مشکلات در کودک و دانشآموز، اقدام کنند.
شناسایی دانش آموز بیش فعال با علائم زیر
مواردی که در بخش زیر به آنها اشاره خواهیم کرد، به عنوان موارد عمومی شناخته شده هستند. به این معنی که نمیتوانیم به طور 100% بیان کنیم که هر کودکی با داشتن این موارد را میتوانیم در دستهبندی دانش آموز بیش فعال قرار دهیم.
زیرا خیلی از دانش آموزان در این سنین پرانرژی هستند و ممکن است کارهایی را به خاطر انرژی بالا و شیطنت خاصی که دارند انجام دهند.
در بخش زیر حتماً این مورد را لحاظ کنید و احتمال دهید که دانش آموز شاید به دلایلی که در همین متن اشاره کردیم ، سعی در انجام کار خاصی خارج از عرف کلاس داشته باشد.
1- دویدن و راه رفتن بیاجازه در کلاس
اگر در کلاس درس و مشغول تدریس دانشآموز هستید، متوجه میشوید که یک کودک بدون اجازه گرفتن از شما از صندلی خود بلند میشود و به صندلی و میز دانش آموزان دیگر میرود و یا حتی بدون اجازه، از کلاس درس به هر بهانهای خارج میشود. این یک مورد دیگر از علائم دانش آموز بیش فعال است.
2- بیتوجهی به سخنان و تدریس معلم
ممکن است یک دانش آموز بیش فعال، در کلاس درس اصلاً متوجه صحبتها و درس دادن معلم نشود و نیاز باشد تا معلم یک موضوع را برای او چندین بار و به چند روش توضیح بدهد.
3- عدم رعایت نوبت در کلاس
برخی از دانش آموزان ممکن است در کلاس درس درک درستی از ترتیب و نوبت نداشته باشند. آنها احتمالاً زمانی که یک دانشآموز دیگر قصد دارد صحبت کند، صحبت خود را آغاز میکند.
یا در زمان بازی کردن و زنگ تفریح و ورزش، نمیداند که در چه زمانی باید بازی کند و چه زمانی نوبت بازی کردن او است.
4- عدم تمرکز طولانی
اگر دانشآموزی نتواند در مدت طولانی تمرکز خودش را در کلاس درس نگه داشته باشد، احتمالاً اینکه این دانش آموز بیش فعال باشد، وجود دارد.
معلمان میتوانند این مورد را بررسی کنند و در بازه زمانی طولانی از دانش آموزان سؤال کنند که آیا تمرکز کافی در هنگام تدریس او دارند یا نه؟
5- بالا رفتن از ارتفاعات و کارهای خطرناک در مدرسه
در هنگام زنگ تفریح و یا حتی زنگ ورزش ممکن است ببینید که یک کودکی به طور غیرمعمولی سعی دارد از یک بلندی به بالا برود.
یا اینکه حتی احتمال دارد کارهای خطرناکی را با دیگر دانش آموزان انجام دهد که ممکن است حتی به آنها آسیب بدنی برسد.
یا حتی ممکن است در زمانی که توجهات به سمت او نیست، سعی داشته باشد وسایل دیگر دانش آموزان را خراب کند.
6- عدم اتمام تکالیف و وظایف
ممکن است که دانش آموزان در هنگام انجام دادن تکالیف دچار مشکلاتی باشند و نتواند تکالیف را در زمان سریع انجام دهند.
7- قطع سخنان معلم
در برخی اوقات در کلاس درس که شما به عنوان معلم در حال تدریس هستید، یک دانشآموز حالا به هر دلیلی چه در مورد درس و چه خارج از درس صحبتهای شما را قطع میکند.
این موضوع اگر چند بار رخ بدهد، نشاندهنده مشکلی در دانشآموز است. در این مورد شما میتوانید تشخیص دهید که احتمالاً او یک دانش آموز بیش فعال است.
8- حواسپرتی در دانش آموزان
گرچه نمیتوانیم به طور کامل حواسپرتی را جزئی از بیش فعالی بشماریم. اما اگر این مشکل در کودک زیاد باشد، میتواند نشانهای از بیش فعالی در دانش آموز باشد.
9- تغییر در فعالیتهای موردعلاقه
یکی دیگر از راههای تشخیص دانش آموزان بیش فعال، بررسی علایق آنها است. کودکانی هستند که در زمانهای خاصی یکسری علایق دارند و بعد از مدتی این علایق آنها تغییر پیدا میکند و سمت موارد دیگری میروند. این موضوع همیشگی است و آنها درک درستی از علایق خود ندارند.
10- خستگی زودرس در کارها
ممکن است که او نتواند در هنگام انجام دادن کارها، توان کافی داشته باشد و بیعلاقگی در او در زمان اجرای کارها بسیار مشهود است.
او احتمال دارد که در اواسط انجام دادن کارها، حس خستگی و کلافگی داشته باشد. به طور کامل حوصله دانش آموزان بیش فعال زود سر میرود.
آیا میتوانیم مشکل بیش فعالی در دانشآموز را ریشهکن کنیم؟
هنوز راهکار قطعی برای درمان بیش فعالی وجود ندارد. زیرا پرورش و رشد کودک با توجه به مشکلاتی که در بخش بالا بررسی کردیم، نیاز به زمان بسیار زیادی دارد.
اما خبر خوشحالکننده این هست که در سنین بالاتر خیلی از این علائم در دانشآموز کمرنگ میشوند و حتی برخی از موارد از بین خواهند رفت.
البته نیاز به تمرین کردن با کودک هم در سنین پایین و نیز بالاتر دارد.
آیا بیش فعالی در دانش آموزان مادرزادی است؟
بله. بیش فعالی دلیلی جز ژن و مادرزادی ندارد. اما میشود در برخی موارد با کمک متخصصین کودک خیلی از این مشکلات را حل کرد.
علاوه بر ریشه مادرزادی این بیماری، ممکن است مواردی همانند اختلال در غده تیروئید، کمخونی کودک، یا حتی مشکلات عصبی در آن تأثیر بگذارد.
خوشبختانه برای این موارد داروهای خاصی وجود داراد که با مراجعه به دکتر متخصص، میتوانید آنها را دریافت کنید.
علائم دانش آموز بیش فعال که باید بدانید
1- انجام ندادن تکالیف و وظایف محوله از طرف معلم به او:
این مورد را هم معلمان میتوانند تشخیص دهند و هم والدین. اگر شما – متوجه شدید که کودک شما در انجام دادن تکالیف کوتاهی میکند، احتمال اینکه علائم بیش فعالی در او وجود داشته باشد، زیاد است.
2- کمتوجهی به معلم و سخنان او:
اگر معلمی در کلاس درس متوجه شد که یک دانش آموز، توجهی به درسها و صحبتهای او ندارد، احتمال بسیار زیاد او دارای علائم بیش فعالی جزئی است.
3- کمحواسی در تکالیف و انجام دادن کارها:
والدین و معلمان میتوانند این مورد را چه در خانه و چه در کلاس درس آزمایش کنند. کافی است چند بار کاری را به او بسپارید (حتی کارهای کوچک و جزئی) و سپس از او بپرسید که آیا آن کار را انجام داده است یا نه؟ اگر متوجه شدید که او چند بار پیدرپی در انجام کارها حواسپرتی دارد، احتمالاً او علائم کوچکی از بیش فعالی را در خود دارد.
4- خستگی در انجام کارها حتی در ابتدای انجام دادن آن:
در برخی اوقات شما کارهایی را به کودک خود میسپارید و او بعد از چند دقیقه یا آن کار را رها میکند و سراغ کار دیگری میرود و یا اصلاً آن کار را رها کرده و هیچ کار دیگری انجام نمیدهد و به شما میگوید که خسته است و حوصله انجام آن کار را ندارد.
در اینجا خیلی از والدین در پیش خودشان میگویند: او واقعاً خسته است و بهتر است که این کار را در زمانی که او سرحال و پرانرژی هست به او بدهیم.
اما اگر شما چندبار این موضوع را بررسی کرده باشید و ببینید که او حتی در زمانی که پرانرژی نیز هست، اما اکثر کارهای خود را نیمهکاره رها کرده و خستگی را بهانه میکند، دلیلی جز علائم بیش فعالی در دانش آموز شما نیست.
5- حوصله سر بری تمام کارها برای او:
همانطور که در بخش بالاتر و مورد 4 بیان کردیم، او علاقهای به کارهایی که به او میسپارید ندارد و در حالی که خیلی مشتاقانه کار را شروع میکند، بعد از مدت کوتاهی از انجام آن دم میزند.
این موضوع وقتی بیشتر نمود پیدا میکند که حتی در قبال راحتترین کارها هم او هیچ حوصلهای برای انجام دادن آنها ندارد و به اصطلاح میتوانیم بگوییم که او تمام کارها را حوصله سربر میخواند.
6- تغییر زیاد در علایق خود:
یکی دیگر از مواردی که والدین میتوانند در این مورد تشخیص بهتری دهند، بررسی علایق کودکان است. آنها باید بررسی کنند که وقتی کودک آنها در زمانی که به یک موضوع و یا اسباببازی علاقه دارد، آیا این علاقه آنها همیشگی و یا دائمی است؟! یا اینکه در هر بازه زمانی کوچک او علایق خود را در مورد اسباببازی و هر مورد دیگری تغییر میدهند؟
اگر آنها بهطور مداوم علاقه خود را در مورد اسباببازی، غذای موردعلاقه، یک بازی خاص، یک شخصیت و کاراکتر خاص و هر چیز دیگری که او بسیار به آن علاقه دارد تغییر پیدا میکند، احتمال زیادی وجود دارد که او به علائم یک دانش آموز بیش فعال را دارد.
7- حرکات غیرمتعارف در کلاس درس:
هنگامی که معلم در کلاس درس و در حال درس دادن است یک دانش آموز بدون اجازه او از میز خود بلند میشود و به سمت میز دیگری حرکت میکند؛ و یا اینکه بدون اجازه معلم از صندلی خود بلند میشود و به سمت در کلاس و حیاط مدرسه حرکت میکند.
این بی نظمیها در ابتدا شاید از نگاه معلم یک نوع بیاحترامی به او و دیگر دانش آموزان باشد. اما وقتی چند بار انجام میشود و دانشآموز درک درستی از این موضوع ندارد، بهاحتمال بسیار زیاد او علائم یک دانش آموز بیش فعال را دارد.
همچنین در برخی مواقع با قطع کردن صدای معلم (بدون قصد بیاحترامی) سؤالات نابجایی از او میپرسد و یا درخواستهای دیگری را از او میکند. این موضوع نیز نشاندهنده بیش فعال بودن یک دانش آموز است.
آیا این مشکلات قابلحل است؟
بهطور معمول این مشکلات شاید در نگاه اول قابلحل باشد، اما برطرف کردن آنها شاید بتواند در مدتزمان کوتاهی کارگشا باشد؛ اما در درازمدت شاید نتواند تأثیرگذار باشد.
بهطور معمول این مواد تا حدی میتواند با تمرین کردن در کنار دانشآموز، کاسته شود. نکته مثبت این قضیه به سن او برمیگردد.
زیرا او میتواند در سنین بالاتر و به دلیل طرز فکر قویتر، خیلی از این موارد را حل کند. که در این صورت اختلالات او کمتر میشود و میتواند اشتباه در انجام دادن این موارد را تشخیص دهد.
آیا والدین در بیش فعالی دانش آموز نقش دارند؟
بهطور طبیعی والدین نقش خاصی در این مورد ندارند. اما شاید در برخی مواقع به توجه به رفتار زننده و سرکوبگر والدین، کودکان دچار مشکلات روحی شدیدی شوند که این مشکلات را پدید آورد.
اما علم ثابت کرده که در اکثر مواقع، این موضوع مادرزادی است و کودکانی که پدر آنها در زمان تحصیل این مشکلات را داشتهاند، شانس بیشتری برای قرارگیری در بین دانش آموز بیش فعال دارند.
علائم علمی دانش آموز بیش فعال چیست؟
در این بخش علائم علمی را که میتواند در مورد دانش آموزان بیش فعال وجود داشته باشد را بیان میکنیم.
- کمخونی
- اختلال در غده تیروئید
- مشکلات عصبی
اگر این موارد را در کودکان خود مشاهده کردهاید حتماً به پزشک کودک مراجعه بفرمایید تا داروهای موردنیاز را تجویز کند.
سخن پایانی
امیدواریم که با بررسی انواع علائم دانش آموز بیش فعال توانسته باشیم به والدین و معلمان کمک کنیم تا بتوانند در تشخیص صحیحتر اقدام کنند و راههای درمان مناسب را برای این دانش آموزان فراهم کنند.
حتماً نظرات خودتان را در بخش دیدگاه برای ما ارسال کنید و هر سؤالی در این مورد دارید را برای ما ارسال کنید.
دیدگاهتان را بنویسید